Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây, súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.

Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời !
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ơi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi

Mấy câu trong bài Thơ Tây Tiến của Quang Dũng, Mai Châu trong Thơ là tên một vùng đất của quê hương ta thuộc địa phận tỉnh Hoà Bình gần biên giới Ai Lao. Rất nhiều người Việt nghe nói đến Mai Châu — trong số có tôi — nhưng chỉ nghe nói thôi, rất ít người Việt đặt chân đến Mai Châu, cũng rất ít người Việt biết Mai Châu ở đâu. Người Việt biết Mai Châu không phải vì đọc lịch sử, địa dư Việt Nam mà vì đọc bài Thơ Tây Tiến của Thi sĩ Quang Dũng.

Khoảng năm 2000, một phụ nữ Việt ở Sài Gòn ra thăm đất Bắc, vì cảm khái câu Thơ “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi” của Quang Dũng nên người phụ nữ Sài Gòn này đến tận Mai Châu. Mời quí vị đọc bài:

Mai Châu Mùa Em Thơm Nếp Xôi. Nguyễn Thị Hàm Anh. Trích:

* Ngày nào tôi cũng đi dạo khắp phố phường Hà Nội. Thăm chùa Trấn Quốc, đền Quan Thánh, Văn Miếu, phủ Tây Hồ… Đứng trên cầu Thê Húc ngóng hoài chẳng thấy rùa thiêng đòi kiếm vua Lê đâu. Rùa đã ngậm kiếm lặn sâu vào sử xưa, chỉ những ngày nóng bức lắm, may ra mai rùa có nổi lên mặt hồ đôi lần…, hồ Thiền Quang đang rút hết nước để nạo vét, trơ ra lòng đất lam nham…

Tôi không đi Yên Tử hay Hương Sơn, một phần vì thời gian hạn hẹp không thể đến được đủ hết danh lam, thắng cảnh Xứ Bắc, phần vì Tháng Hai đang mùa lễ hội đông đúc. Nghe nói đường lên Chùa Hương, hàng quán lều bạt căng suốt từ chân núi lên đỉnh núi, cũng như núi Bà Đen ở Tây Ninh, toàn hàng giải khát và bán quà lưu niệm san sát không một chỗ hở, ngọn cây xanh chỉ còn lô xô hiện ra đằng sau những hàng quán ấy. Mặc dù rất muốn được nhìn thấy “Này Suối Giải Oan, này chùa Cửa Võng. Này hang Phật Tích, này động Tuyết Quynh”, nhưng thôi hẹn dịp khác, tôi chỉ muốn tìm đến thiên nhiên vắng vẻ, những nơi không có hàng quán và du khách tràn ngập. Và còn lý do nữa, tôi muốn dành thời gian ít ỏi của mình cho một địa điểm đặc biệt. Nhìn hết danh sách được kê ra trong mục du lịch: Vịnh Hạ Long, Tam Cốc Bích Động, Hồ Ba Bể, Rừng Cúc Phương… riêng Động Phong Nha đã được thừa nhận thắng cảnh thế giới. Không, tôi chọn một nơi có thể chẳng được giới du lịch xếp hạng bằng những tên kể trên nhưng tôi biết chắc chắn tôi sẽ phải đến thăm khi có dịp ra Bắc, một địa danh tôi không cách nào rứt ra được vì nó nằm trong câu thơ quá đỗi lôi cuốn của Quang Dũng: “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.”*